Kiste måla i 1834 av Bjørn Bjaalid
Kiste måla i 1834 av Bjørn Bjaalid, ein av dei mest elegante telemarksmålarane, (Nils Georg Brekke)
Vernacular arts and crafts
“Stay in the Peace of the Lord
from the evil Eye of Envy
as the Envied Earth
will not let itself be ploughed.
Here I eat my bread
here I fear my God
Bless each and every one
who goes in and out”
This blessing for the house is inscribed over a living room door at Rogdo in Ullensvang. The painter is Thomas Luraas from Tinn in Telemark County, and he was here in the 1850s, on one of his many painting trips to Hardanger. The inscription is well known and is to be found in several variants - an example of the cultural contacts between rural districts. Between Telemark and Hardanger influences have certainly gone in both directions. Many a west Norwegian dance tune has come back from Telemark in a new form, embellished with curls and decorations just like a blooming Telemark rose. In the west of Norway the elegant masters of the Rococo from Telemark encountered a local style influenced by the traditional motifs from Baroque and Renaissance times, presented by the early painters in Upper Hallingdal around the middle of the 18th century and by the model of the city painters of the 17th century.
Mellomalderleg karveskurd på skrin frå 1500-talet, truleg frå Vossebygdene (ukjend, eigar: Universitetsmuseet i Bergen (Bd 6054)).
Kjenge av Vossetype frå slutten av 1700-talet (Egil Korsnes, eigar: Tønnebergs Samlinger).
Gunder Gundersen Handeland heldt seg i stor grad til barokkens symmetriske urnemotiv (Egil Korsnes).
Denne symmetriske komposisjon på ei skapdør måla av Ølvemålaren i 1807 er ein parafrase over renessansens blomeurne (Nils Georg Brekke).
Blomeurne på predella (sokkelstykke) til altertavla i Hamre kyrkje, 1621 (Egil Korsnes).
Blomeurna i ei meir rokokkoprega utgåve, truleg måla av ein omvandrande målar i 1790-åra i Holdhus kyrkje i Hålandsdalen (Egil Korsnes).
«Samson Sønder River Løven». Denne fargerike framstillinga av den sterke helten frå Det gamle Testamentet er måla på ei stovedør på Bolstad i Hålandsdalen i Fusa året 1786. Målaren er truleg Vebjørn Hammersbøen frå Hol i Hallingdal. Motivet er henta frå repertoaret til kyrkjemålarane på 1600-talet, der Samson i kamp med løva er eitt av dei omtykte motiva, ofte plassert mellom rankar og store blomeurner. Dette er eit såkalla prefigurasjonsmotiv i Bibelen; hendingar i Det gamle Testamentet førebur Det nye Testamentet. Samson er eit bilete på Kristus i kampen mot det vonde. Førebiletet er henta frå eit tresnitt i Fredrik II’s figurbibel frå 1589. Plassert på ei stovedør har Vebjørn også gjeve motivet ein annan funksjon eller biletbodskap; som ein vernar eller vaktar av huset – også ei form for husvelsigning (Egil Korsnes). (utsnitt)
Dei mange skautaskrina frå Kvam og Ullensvang høyrer med til bunaden – her hadde konene faldaskautet. Skrina har naturleg nok motiv som knyter seg til brullaup og ekteskap: brurepar, ryttarar og store rankar med lukkefremjande firebladsroser, henta frå kyrkjekunsten på 1600-talet (Nils Georg Brekke).
Skillingstrykk på innsida av kisteloket: «Pigernes Sladdertorv». Den folkelege trykkgrafikken vart spreidd i store mengder over heile Europa på 1600- og 1700-talet; forløparane for vår tids illustrerte familiejournaler. Motiva var storhendingar, skandalar, kongepar og fyrstehus – og ryttarar med offiserar i alle fasonger (eigar: Universitetsmuseet i Bergen (Bd 12930, neg. D 8785)).
Kiste frå Ænes, Mauranger, måla i 1806 (Svein Skare, eigar: Universitetsmuseet i Bergen (Bd 12930)).
Blomebarokkens former er førebiletet for rosemålarane. Årdal kyrkje, 1700-talet (Nils Georg Brekke).
Kiste måla i 1877 på Vindenes i Fusa. Motivet er Lysøen – ein elegant parafrase og eitt av dei finaste arbeid i den seine folkekunsten i Europa (Nils Georg Brekke).