Minnesteinen år 2000
Gravminnet skil seg ut frå dei andre gravminna. Det er laga i to delar, ein prismeforma garnittstein med kvadratisk grunnflate på 40 x 40 cm og ein pyramideforma stein i same bergart oppå. Det er grasgrodd bakke inn til steinen på alle sider utan felt for planter eller blomar. På sida mot aust er inngravert KARL UNO * SUNDBERG * 8-11-1922 * 13-4-1943.
Grava er freda ved særskilt vedtak i Høyanger kyrkjelege fellesråd, som og er ansvarleg for tilsyn og vedlikehald.
Karl Uno Sundberg
Karl Uno Sundberg, fødd 8.11.1922, var den yngste i ein syskenflokk på fem. Faren, Erik Werner Sundberg, fødd i Sverige, var verksmeister på aluminiumsverket (Naco). Karl Uno utmerka seg tidleg som idrettsutøvar og musikant. Han var med i Høyanger Svømmeklubb og oppnådde etter kvart imponerande resultat både i stuping og symjing, og han vart tidleg med i skulemusikken og seinare i Fagforeningens Hornmusikk.
Då krigen kom 9. april 1940, var Karl Uno 18 år og gjekk på Høyanger Middelskole. I juli 1941 melde han seg som frivilleg til Waffen SS, og kom ei tid etter til Tyskland. Her var han med i eit militært musikkorps og gjekk i lære på eit musikkonservatorium, før han søkte seg over til krigsteneste på Austfronten. Han vart hardt såra i kampane ved Stalingrad midtvinters 1942/1943, og døydde på eit krigshospotal i Dresden 13. april 1943.
Gravferda
Bladet Sogn og Fjordane fortel om gravferda i eit stykke den 12. mai 1943.
Oskeurna vart ført heim frå Bergen under æresvakt av Rikshirden. Mange var med i gravferda, torsdag 6. mai: - representantar frå Rikshirden, Hirdmarinen, Hirdmusikken, Kvinnehirden, Germanske SS Norge, Frontkjemparkontoret, Staten, Nasjonal Samling, Fylkesmannen i Sogn og Fjordane, pårørande og folk elles.
Kyrkja var pryda med norske flagg og solkorsbanner. Pastor Eek gjorde teneste. Han tok i syrgjetalen utgangspunkt i Johannes openberring 2.10: Ottast ikkje for det, du skal lide! Sjå, djevelen skal kasta nokre av dykk i fengsel, for at de skal freistast, og de skal ha trengsel i ti dagar. Ver tru inntil døden, så vil eg gje deg Livsens Kruna! Det vart lagt ned ei rad kransar, mellom anna frå kameratar i Waffen SS, aluminiumsverket, fylket, pårørande og andre. Etter jordpåkastinga spelte Hirdmusikken Gud signe vårt dyre fedreland.
Kyrkjebø kommune kosta middagen
Etter meldinga i Sogn og Fjordane var gravferda i Høyanger den fyrste statskosta gravferda i landet på ein fallen frontkjempar. Det kommunale styret var på denne tida organisert etter direktiv frå dei tyske okkupasjonsmaktene. Formenn og medlemmer i styre råd og utval var ikkje valde på demokratisk vis, men oppnemnde og godkjende av okkupasjonsstyresmaktene. Ordføraren i Kyrkjebø, Johan Arntzen, medlem av NS, vedtok straks etter gravferda at middagen for deltakarane på Eide Hotell skulle kostast av Kyrkjebø kommune.
Frontkjempar
Frontkjempar var vanleg namn på nordmenn i tysk krigsteneste under 2. verdskrigen. Særleg etter at Quisling 12. januar 1941 hadde oppmoda "alle nasjonalbevisste nordmenn" om å melda seg til Regiment Nordland i SS-divisjon Wiking, melde mange seg til teneste. Ein reknar at det var omlag 5000 frontkjemparar i alt. Frontkjemparkontora i Oslo og Bergen samla inn pengar o.a. til hjelp for frontkjemparane. Kommunane vart og oppmoda om å løyva pengar. Etter krigen vart frontkjemparane dømde for landssvik.
