Skulptur av Pål Bårdsson - prest i Undredal og erkebiskop

Erkebiskop i stein

Skulpturen av erkebiskop i Nidaros, Pål Bårdsson, står 2, 5 m over golvet i oktogonen på Nidarosdomen på skrankeveggen som skil omgangen frå det indre rommet med høgaltaret. Skulpturen er i naturleg storleik, og er laga i samband med oppattbygginga av denne delen av oktogonen etter den store brannen i 1328, truleg før Svartedauden i 1349. Det finst ingen opplysingar om kven som har laga skulpturen, men det er ein av bilethoggarane som var tilknytta domkyrkja sin verkstad i denne perioden. Skulpturen står på sin opphavlege plass. Under skulpturen hadde erkebiskopen sin plass når han tok del i store seremoniar ved høgaltaret og Olavsskrinet.

Image

Stavkyrkja i Undredal

Kyrkja slik ho står fram i dag, er frå 1700-talet. Frå den eldste kyrkja er berre ein del av skipet att, - dei fire hjørnestavane, nord- og sørveggen og takkonstruksjonane.

Pål Bårdsson

Pål Bårdsson var erkebiskop i Nidaros frå 1333 til han døydde 1346. Vi veit ikkje noko om slekta hans eller kvar han kom frå i landet. Han er fyrst nemnd i skriftlege kjelder frå 1309 og utover som korsbror ved domkyrkja i Bergen. I åra fram til 1326 tok han utdanning ved fleire universitet i Europa. Han tok doktorgrad både i romersk og kanonisk rett og fekk tittelen docor utrisque juris.

Det var i studietida han vart prest i Undredal ved at biskop Audfinn i Bergen let han få inntektene av St. Nicolaus kapell i Undredal. Dokumentet på dette finst ikkje lenger i original, men ei avskrift ligg i Det kongelege bibliotek i København. Brevet er ikkje datert, men i dokumentsamlinga Diplomatarium Norvegicum er det tidfesta til 1321, i anna kjeldesamling til 1326. Han kom heim til Noreg i 1326 og vart då kanslar hjå kong Magnus 5. Eriksson og prost ved Mariakyrkja i Oslo. Inntektene av kapellet i "Undradal" hadde han til han vart erkebiskop i 1333.

Image

Ikkje prest i vanleg forstand

Pål Bårdsson var ikkje prest i vanleg forstand, og det kan vera misvisande å omtala han somprest i Underdal, slik det førekjem i lokalhistoriske bøker. For det fyrste veit ikkje om han i det heile teke nokon gong sette sine føter i Aurland. Det som er sikkert, er at han fekk tillagt inntektene av kyrkja i Underdal i 1321 eller 1326. I dokumentet har han tittelensirasom ofte vart brukt om prestar i middelalderen, men som i røynda er ein herre-tittel. For det andre vart Pål Bårdsson ikkje vigsla til prest før i 1333 og då fordi han elles ikkje kunne ta imot den høgare vigslinga til erkebiskop.

- Korkje Pål Bårdsson eller føregjengaren hans, erkebiskop Eiliv, kan ha kjent seg kalla til å vera prest og sjelesyrgjar, skriv Olav Marthinsen i Den katolske kyrkja i Noreg si informasjonsteneste. Dei må begge ha visst at evnene deira gjekk meir i administrativ retning.
Prest eller ikkje prest, Pål Bårdsson høyrer i alle høve med i omtale av prestane i Undredal.