Moster gamle kyrkje

Grunnriss Moster kyrkje, teikna av Johan Meyer (frå: Nicolaysen, N. (1894-1899) "Kunst og haandverk fra Norges fortid", Bind IV. Kristiania, Foreningen til norske fortidsmindesmærkers bevaring.).

I Snorres kongesoger heiter det i soga om Olav Tryggvason: "No segla Olav aust over havet, og kom til lands ved Moster. Der gjekk han først i land i Noreg, og han let syngje messe der i eit landtelt. Sidan vart det bygt ei kyrkje på denne same staden."

I den gamle norske kongesoga Ågrip, skriven kring 1190, står det at Olav heldt det første tinget om kristendomsbodet på Moster i Hordaland, og «der tok heidningane ved trui og Olav ved riket.» Som bodberar for den nye trua sette han inn presten Tangbrand, og gav han bustad og jord.

Mostratinget i 1024, truleg vårt første riksmøte, sette reglar for styringa av kongeriket etter det kristningsverket som Olav Haraldson hadde fullført. Det var kong Olav og biskop Grimkjell som forma ut kristenretten, kanskje etter førebilete frå England; ein avtale mellom kongemakta og kyrkja. Olavs kristenrett vart seinare vedteken av Gulatinget, og Mostratinget er nemnt fire gonger i Gulatingslova. Det første kapitlet i lova kan vera sjølve kristningsvedtaket frå Olav Tryggvasons tid. Det lyder slik, i Knut Robberstads omsetjing:

«Det er fyrst i lovene våre at me skal bøygja oss mot aust og beda til den heilage Krist um godt år og fred og um at me må halda landet vårt bygt og ha kongen vår lukkeleg, han skal vera vår ven og me hans vener, og Gud vere ven til oss alle». Kristenretten gav reglar om bygging og vedlikehald av kyrkjer, om presteløner, om helgehald, om giftarmål, om trælehald og mange andre ting. I ei av kongesogene står det at Olav den Heilage, med råd av biskop Grimkjell, gav jordegods og inntekter til fylkeskyrkjene. Til kvar av dei kyrkjene Olav Tryggvason hadde late byggja, gav Olav Haraldsson så mykje jordegods at det tilsvara ei mark sølv.